In deze cursus Geodetische Supply Chain leer je wat het mogelijk maakt dat we gebruik kunnen maken van GNSS systemen, satellieten en coördinaat systemen. De wereldwijde geodetische supply chain is het geheel van grondobservatiestations, datacentra, analysecentra en hooggekwalificeerde experts die de aarde observeren en deze waarnemingen omzetten in geodetische producten die essentieel zijn voor nauwkeurige en betrouwbare communicatie met satellieten.
Geodetische Supply Chain
Geodesie en HydrografieGeodesie en Hydrografie
Cursus Geodetische Supply Chain
Wat is geodesie?
Geodesie is de wetenschap die zich bezighoudt met het meten en in kaart brengen van de vorm, grootte en zwaartekracht van de aarde. Deze kennis vormt de basis voor landmetingen, het maken van kaarten en het maatvoeren van bouw- en infraprojecten.
Bij het landmeten maken we onder andere gebruik van GNSS (Global Navigation Satellite Systems). Daarnaast wordt geodetische data in diverse andere wetenschappen toegepast, met behulp van satellieten die meer leveren dan alleen navigatiedata.
De rol van geodesie?
De aarde beweegt continu ten opzichte van andere hemellichamen. Ook satellieten in een baan om de aarde veranderen voortdurend van positie. Geodesie bepaalt de relatieve posities van deze objecten en rekent deze bewegingen door om hoge nauwkeurigheden te garanderen. Deze wetenschap levert cruciale meetdata – zogeheten geodetische producten – aan onder meer landmeters, hydrografen en klimaatwetenschappers.
Wat is geodetische supply chain?
De geodetische supply chain bestaat uit:
- Grondobservatiestations ( ongeveer 1800 verspreid over de gehele wereld )
- Datacentra
- Analysecentra
- Hooggekwalificeerde experts
Deze keten zorgt voor continue observatie van de aarde en omzetting van waarnemingen in producten die essentieel zijn voor nauwkeurige communicatie met satellieten.
Een belangrijk onderdeel hiervan is het Global Geodetic Observing System (GGOS), beheerd door de International Association of Geodesy (IAG).
Het Internationaal Terrestrisch Referentiekader (ITRF)
Het ITRF is het consistente referentiekader waartegen alle geodetische metingen worden afgezet. Om de nauwkeurigheid te waarborgen, worden er regelmatig nieuwe versies van het ITRF uitgebracht op basis van gegevens van ruim 1800 wereldwijde observatoria.
De vier geodetische observatietechnieken
-
GNSS (Global Navigation Satellite Systems)
Meet posities op aarde via signalen van satellieten (zoals GPS en Galileo) voor o.a. plaatbewegingen en zeespiegelveranderingen. -
VLBI (Very Long Baseline Interferometry)
Meet afstanden tussen radiotelescopen via signalen van quasars; bepaalt nauwkeurig de aardrotatie en oriëntatie. -
SLR (Satellite Laser Ranging)
Stuurt laserpulsen naar satellieten en meet de terugkaatsingstijd; geeft inzicht in afstand en zwaartekrachtveld. -
DORIS (Doppler Orbitography and Radiopositioning Integrated by Satellite)
Meet met hoge nauwkeurigheid positie en snelheid via radiosignalen; nuttig bij satellietbanen en zeespiegelmonitoring.
Toepassing in klimaatonderzoek
Geodetische data zijn onmisbaar voor klimaatwetenschap en de ontwikkeling van aanpassingsstrategieën.
Monitoring van de zeespiegel
Detectie van lange termijn trends via satellietaltimetrie en getijdenmeters, ondersteund door geodetische technieken.
Monitoring van verticale landbeweging
Bodemdaling of -stijging meten met GNSS om onderscheid te maken met zeespiegelstijging, belangrijk voor kustgebieden.
Monitoring van ijskappen en gletsjers
GRACE- en GRACE-FO-missies meten ijsmassaverlies op Antarctica en Groenland, essentieel voor voorspellingen van zeespiegelstijging.
Atmosferische en oceanische circulatie
Zwaartekrachtmetingen tonen massaverschuivingen door smeltend ijs, oceaandynamiek en veranderingen in landhydrologie.
Dag indeling
Dag 1
09:00 – 09:30: Ontvangst en introductie
- Welkom, kennismaking deelnemers
- Doel en opbouw van de dag
- Korte introductie: wat is geodesie?
09:30 – 10:30: Blok 1 – Fundament van de geodesie
- De vorm, grootte en zwaartekracht van de aarde
- Wat meten we en waarom?
- GNSS en het belang van coördinaten en referentiekaders
- Interactief deel: voorbeelden uit de praktijk van landmeten en maatvoeren
10:30 – 10:45 | Pauze
10:45 – 12:00: Blok 2 – De wereldwijde geodetische infrastructuur
- Wat is de geodetische supply chain?
- Rol van GGOS en IAG
- Het Internationaal Terrestrisch Referentiekader (ITRF)
- Case: hoe een stabiel referentiekader wordt opgebouwd
12:00 – 13:00 | Lunchpauze
13:00 – 14:30 | Blok 3 – De vier observatietechnieken uitgelegd
- GNSS, VLBI, SLR, DORIS – werking en toepassingen
- Hoe deze technieken samenkomen in ITRF
- Belang voor nauwkeurigheid en continuïteit
- Demo of visualisatie: geodetisch observatorium in werking
14:30 – 14:45 | Pauze
14:45 – 15:45: Blok 4 – Geodesie en klimaatwetenschap
- Monitoring van zeespiegel, landbeweging en ijsmassa
- De rol van GRACE & GRACE-FO
- Massaverdeling, zwaartekrachtmetingen en oceaancirculatie
- Discussie: hoe geodesie bijdraagt aan klimaatadaptatiebeleid
15:45 – 16:15 | Blok 5 – Toekomst en maatschappelijke relevantie
- De kwetsbaarheid van de geodetische infrastructuur
- Waarom deze kennis breder gedeeld moet worden
- Samenwerking tussen disciplines
16:15 – 16:30 | Afronding en vragen
- Samenvatting van de dag
- Open Q&A
- Evaluatie en afsluiting
Leerdoelen
- Leren hoe de geodetische supply chain in elkaar zit. Wie houden de coördinaat systemen bij en hoe wordt dat gedaan. Hoe wordt de plaats van de aarde in de ruimte bepaald, hoe wordt de plaats van de satellieten bepaald in de ruimte en ten opzichte van de aarde. Hoe rekent de Geodesie alles aan elkaar en zorgt voor de juiste correcties.
- Bewust worden dat de Geodesie essentieel is voor het functioneren van kritieke infrastructuur en economische ontwikkeling.
- Bewust worden dat actie nodig is om mondiale geodetische supply chain robuust en duurzaam te houden ter ondersteuning van efficiënte en effectieve besluitvorming.
- Bewust worden van hoe de Geodesie wordt toegepast om de realisatie van de Sustainable Global Goals van de VN te versnellen.
Meer informatie?
Heb je vragen over de inhoud van de cursus? Of twijfel je of de cursus aansluit bij jouw leerdoelen of wensen? Liever incompany of een privé cursus? We helpen je graag verder.
Andere cursussen
Veelgestelde vragen over BGT voor Landmeters
In deze cursus leer je hoe de wereldwijde geodetische infrastructuur werkt, van satelliet-metingen tot dataverwerking. Je krijgt inzicht in het Internationaal Terrestrisch Referentiekader (ITRF), de gebruikte meetinstrumenten zoals GNSS, VLBI, SLR en DORIS, en hoe geodesie wordt toegepast in onder andere infrastructuur, klimaatonderzoek en risicobeheersing.
De cursus is geschikt voor (aankomend) landmeters, hydrografen, GIS-specialisten, klimaatonderzoekers en andere professionals die werken met geo-ruimtelijke data. Ook is de cursus relevant voor beleidsmakers en technici die meer willen begrijpen van de infrastructuur achter nauwkeurige positiebepaling.
Een basiskennis van geografie, landmeten of GIS is handig, maar niet verplicht. De cursus start met een inleiding in de basisprincipes van geodesie en bouwt stapsgewijs verder op naar complexere concepten zoals referentiekaders en wereldwijde meetnetwerken.
Het ITRF is de standaard waarop alle nauwkeurige plaatsbepalingen wereldwijd gebaseerd zijn. Het maakt het mogelijk om veranderingen op aarde – zoals zeespiegelstijging, aardplaatbewegingen of bodemdaling – betrouwbaar te meten en met elkaar te vergelijken.
Geodetische metingen leveren cruciale data over veranderingen in de zeespiegel, het smelten van ijskappen en verticale landbeweging. Deze informatie is onmisbaar voor klimaatmodellen, beleidsvorming en het ontwikkelen van adaptatiestrategieën voor kwetsbare gebieden.
Het globale gemiddelde van de zeespiegel wordt bepaald met behulp van een combinatie van verschillende meetmethoden, waarbij geodesie een cruciale rol speelt. Hieronder een overzicht van hoe dit gebeurt:
1. Satelliet-altimetrie (ruimte-gebaseerde metingen)
- Wat: Satellieten zoals TOPEX/Poseidon, Jason-1/2/3 en Sentinel-6 meten de afstand tussen de satelliet en het zeeoppervlak met radar.
- Hoe: Deze afstand wordt gecombineerd met de exacte positie van de satelliet (bepaald door geodetische technieken) om de hoogte van het zeeoppervlak te berekenen.
Geodesie: Nauwkeurige plaatsbepaling van de satelliet wordt mogelijk gemaakt door geodetische systemen zoals GPS, DORIS en laser-ranging (SLR). Zonder deze technieken zou de meting onnauwkeurig zijn.
2. Getijdemetingen (tide gauges, historisch)
- Wat: Langlopende metingen van de zeespiegel aan de kust.
- Hoe: Deze geven inzicht in regionale en lokale veranderingen.
Geodesie: Door gebruik van GNSS-ontvangers bij deze meetstations kan men de bodembeweging corrigeren, zodat het onderscheid tussen zeespiegelstijging en bodemverzakking duidelijk wordt.
3. Gravimetrie (massa-veranderingen meten)
- Wat: Satellieten zoals GRACE en GRACE-FO meten veranderingen in het zwaartekrachtsveld van de aarde.
- Hoe: Deze veranderingen wijzen op massa-verschuivingen zoals smeltende ijskappen of veranderingen in oceaanmassa.
Geodesie: Gravimetrie is een tak van de geodesie die helpt bij het verklaren van waarom de zeespiegel verandert, niet alleen hoeveel.
4. Globaal Referentieframe
Wat: Voor consistente wereldwijde metingen is een stabiel coördinatensysteem nodig (zoals ITRF).
Geodesie: Biedt dit referentiekader via technieken zoals VLBI, SLR, GNSS en DORIS. Dit is essentieel voor het interpreteren van hoogteveranderingen op wereldschaal. Zonder geodesie zouden zeespiegelmetingen onnauwkeurig en niet vergelijkbaar zijn over tijd en locatie.